İnme nedir?
inme (halk dilinde felc), genellikle beynin bir bölgesinin oksijen ihtiyacını sağlayan kan akımının aniden kesintiye uğramasıyla ile ortaya çıkar, bu duruma iskemik inme denir. Bazi durumlarda ise hemorajik inme diye adlandirilan beyin dokusu icine kanama da gorulebilir.
Kalp krizinden esinlenerek bu duruma“ beyin krizi” adını verenler de vardır. Bu durumda beyin hücrelerinde geçici veya kalıcı bir hasar oluşur ama kalp krizinden cok daha hizli hasar olusacagi icin tedavinin de en az kalp krizi kadar hizli olmasi elzemdir.
İnme belirtileri
Vücudun bir ya da her iki tarafında güçsüzlük : Sıklıkla kollar, bacaklar, eller ve yüzde meydana gelir. Kol ve bacaklarda genellikle sağ veya sol taraftan biri etkilenir.
Vücudun bir ya da her iki tarafında his kaybı : Bazı kişilerde vücudun bir kısmında hissizlik, uyuşma ve iğnelenme şeklinde bir his oluşabilir.
Konuşma güçlüğü : inme geçiren kişi konuşmada ağırlaşma, peltekleşme veya bazen doğru kelimeleri bulmada zorluk yaşar. Bazı kişiler ise konuşulanları anlamakta güçlük çeker.
Bilinç değişikliği: Bilinç kaybı, uyku hali, etrafın farkına varamama, sorulan soruları ve yapılması istenenleri anlayamama durumu görülebilir.
Görme bozuklukları : İnmede, çift görme, tek gözde, sağ ve ya sol görme alanında bir görme kaybı oluşabilir.
Ani başağrısı : Nedeni bilinmeyen ani baş ağrısı,
Baş dönmesi, bulantı, kusma ve denge sorunları yaşanabilir.
İnme Tedavisi
İnme geçiren hastanın nerede ve nasıl tedavi ve bakım gördüğü son yillarda arastirma konusu olmus ve Inme Merkez”lerinde veya daha sık kullanılan adıyla “İnme Ünitelerinde” bakım ve tedavi gören hasta grubunda hastalar diger gruba gore belirgin fayda gormuslerdir.
İnme hastaları hastanede her hangi bir yatağa yatırıldığında, bu yatak isterse bir genel nöroloji servis yatağı olsun ölüm ve sakatlık riski açısından inme ünitelerine göre daha büyük bir risk altındadır. Kalp krizi geçiren hastalar gibi tedavi şansı açısından zamana karşı yarışan inmeli hastaların bu konuda deneyim sahibi özelleşmiş bir doktor ve hemşire ekibinin denetiminde, hastanenin bu konudaki tedavilere ayrılmış özel bir mekânında, önceden belirlenmiş tedavi ve bakım protokolleri ile tedavi edilmeleri, modern inme tedavisinin temelini oluşturmaktadır.
1. İntravenöz tromboliz
İnmenin acil tedavisinde beyni besleyen damarın tıkanması nedeni ile bozulan beyin kan akımının hızlı bir şekilde düzeltilmesi gerekmektedir. Tedavide, felcin oluştuğu andan itibaren her an çok önemlidir.
Toplardamar içi pıhtı eritici ilaç tedavisi (intravenöz trombolitik tedavi) felç belirtileri başladıktan sonra en geç ilk 4.5 saat içinde yapılabilen toplardamar içi pıhtı eritici ilaç uygulamasıdır. Bu amaçla ilaç olarak rekombinan yani genetik mühendislik yolu ile üretilmiş doku plazminojen aktivatörü (rtPA) kullanılır. İdeali mümkün olan en kısa süre içinde yapılmasıdır.
Bu tedavi pıhtıyı çözerek kan akışının hızlı ve etkin bir şekilde düzelmesine dolayısı ile felcin düzelmesine yardımcı olur.
Eğer hastanın durumu bu tedavinin uygulanması için uygun değil ya da felcin oluşmasından itibaren geçen zaman dilimi uzamış ise damar içi pıhtı çözücü tedavi uygulaması yapılamaz.Bu durunmda tedavide başka ilaç ve yöntemlere başvurulacaktir.
2. Endovasküler tedaviler
Beyni besleyen ana damarlar pıhtı ile tıkanmış ve damaar ici eriticiler faydasiz kalmis ise, damar icine bir yontem ile girip tikanan damari acmak oncelikdir. Bu amaçla yapılan tedaviler endovasküler veya girişimsel tedaviler olarak adlandırılmakta ve anjiyografi yoluyla yapılmaktadır.
Bu tedavi yönteminin felç başlangıcından sonraki ilk 8 saatte uygulanması gerekmektedir. Yalniz son yapilan calismalar bazi ozel durumlarda bu tedavi yonteminin ozellismis inme merkezlerinde ilk 24 saate kadar faydali oldugunu gostermistir.
Atardamariçi Pıhtı Çözücü İlaç Tedavisi (İntraarteryel Tromboliz)
Anjiyografik yöntemle kasıktan ince ve esnek bir kateterle atardamarın içine girilir, burada beyni besleyen damarlara doğru ilerlenerek felce neden olan tıkalı damara ve onu tıkayan pıhtıya ulaşılır, pıhtının içine ya da yakınına düşük dozda pıhtı eritici ilaç, rtPA direkt olarak uygulanır. Bu yöntem günümüzde genellikle yardımcı bir tedavi yöntemi konumundadır.
Mekanik Pıhtı Çıkarma Tedavisi (Trombektomi)
Anjiyografik yöntemle kasıktan ince ve esnek bir kateterle atardamarın içine girilir, burada beyni besleyen damarlara doğru ilerlenerek felce neden olan tıkalı damara ve onu tıkayan pıhtıya ulaşılır. Damarı tıkayan pıhtı damarın içinden özel geniş çaplı kataterlerle emilerek (aspirasyon) veya özel geriye çekilebilir stentler ile tutulup damar içinden çıkarılır.
3. İnmeden Nasıl Korunurum?
Bu amaçla hastanın durumu ve varsa geçirilmiş felcin nedeni göz önünde bulundurularak aşağıdaki tedavilerin bir veya birkaçı birlikte uygulanacaktır.
İlaç tedavileri
Antitrombotik ilaçlar Beyin damarlarında felce neden olabilecek pıhtı oluşumunu engelleyen ve oluşan kan pıhtılarının büyümesini engelleyen ilaçlardır. Bu ilaç grubunda iki farklı ilaç alt grubu bulunmaktadır;
Antiplatelet ilaçla
Atardamarlar içinde plak olarak adlandırılan ve darlıklara yol açan hasta yüzeylere kan pulcuklarının (trombositler) tutunarak pıhtı gelişmesini tetiklemelerini engelleyen ilaçlardır. Aspirin bu guruba giren bir ilaçdır. 2.Antikoagülan ilaçlar Kan damarları içinde pıhtı oluşumunu ve oluşmuş pıhtının büyümesini önleyen ilaçlardır.
Cerrahi Tedaviler:
Endarterektomi
Karotis arterler boynun iki yanında bulunan ve beyne giden kan akımını sağlayan damarlardır. ( Şah damarı olarak ta bilinir ) İşlem bu damarlarda darlık ya da tıkanma olduğunda yapılmaktadır. Boynun ön tarafından açılan bir kesiden, karotis artere ulaşılarak bu damarda daralmaya yol açan plakların damar duvarından sıyrılarak temizlendiği bir tedavi yöntemidir..
Girişimsel Tedaviler:
Gerekli görülen durumda endarterektomi yerine girişimsel yani endovasküler tedavi yöntemleri ile anjiyografik yolla damar darlıklarına müdahale edilebilir. Bu yöntemlerle karotis arteri gibi boyunda cerrahi yolla ulaşılabilen damarların yanı sıra cerrahinin uygun olmadığı kafa içi daha küçük damarlardaki darlıklar da tedavi edilebilmektedir. Bu amaçla
Anjiyoplasti Uygulaması
Özel bir kateterle kasıktan girilerek beyinde plak nedeniyle daralmış damara olduğu bölgeye ilerlenir. Damarın dar kısmına gelindiğinde, kateterin ucunda bulunan balon şişirilerek damarın daralmış kısmının açılması ve damar çapının genişlemesi sağlanır. Böylelikle beyne giden kan akımında düzelme olacaktır.
Stentleme tedavisi
Kasıktan girilen özel kateterle beyindeki damarın plak nedeniyle daralmış bölgesine ulaşılır. Gerekirse kateter üzerinde bulunan balon şişirilerek dar olan kısım genişletilir. Daha sonra damardaki dar bölgeye stent (açılabilir çelikten yapılmış mini kafes) yerleştirilerek damardaki dar bölümün genişlemesi sağlanır. Beyne giden kan akımının düzelmesi sağlanır.